Ticari Amaçla Gönderilen İletiler, İleti Yönetim Sistemi ve Uygulanacak Süreler
Ticari elektronik ileti göndermek isteyen gerçek ve tüzel kişilerin kayıt zorunluluğu bulunduğu Ticari Elektronik İleti Yönetim Sistemi kullanıma açılmıştır. Sistem kaydını tamamlayan gerçek ve tüzel kişiler, ticari ileti göndermeden önce iletinin alıcılarından onay almak zorundadır.
Yazar: Av. Yılmaz Toygun Tecirli, Av. Şeymanur Yönt
Tarih: 28.05.2020
04.01.2020 tarihli ve 30998 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile 15.07.2015 tarihli ve 29417 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik (“Yönetmelik”) nezdinde esaslı değişikler yapılmış ve “ticari elektronik ileti yönetim sistemi” (“İYS”) tanıtılmıştır.
Buna göre İYS, bir alıcıya ticari elektronik ileti göndermeden önce onayının alınmasına, alıcının onay vermeyi reddetme veya daha önce vermiş olduğu bir onayı geri çekme hakkını kullanılmasına ve usulüne uygun gönderilmeyen ticari elektronik iletilere yönelik şikâyet süreçlerinin yönetilmesine imkân tanıyan elektronik sisteme verilen isimdir. Ticari elektronik ileti göndermek isteyen gerçek ve tüzel kişiler artık öncelikle İYS’ye kaydolmak zorundadır.
Yönetmelik’te hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcı olmak üzere iki farklı statü tanımlanmış ve bunlar tarafından alıcılara gönderilecek ticari elektronik iletilere ilişkin düzenlemeler öngörülmüştür.
Ticari elektronik iletişim, bir mesleki veya ticari faaliyet kapsamında, elektronik ortamda gerçekleştirilen ve ticari amaçlarla gönderilen veri, ses ve görüntü içerikli iletişim olarak tanımlanmaktadır. Buna göre; telefon, çağrı merkezleri, faks, otomatik arama makineleri, akıllı ses kaydedici sistemler, elektronik posta, kısa mesaj hizmeti gibi vasıtalar kullanılarak elektronik ortamda, ticari amaçlarla veri, ses ve görüntü içerikli ileti gönderilmesi ticari elektronik iletişim sayılmaktadır.
Bununla birlikte, sadece mal ve hizmet tanıtım ve teklifleri değil, bir işletmenin tanıtılması veya kutlama ve temenni gibi içeriklerle tanınırlığının artırılması amacıyla ticari elektronik ileti gönderilmesi veya bir ürün veya hizmete yönelik memnuniyet anketi aramaları da ticari elektronik iletişim kapsamına girmektedir.
Yönetmelik uyarınca;
Alıcı; tüketici ya da mesleki veya diğer amaçlarla hareket eden gerçek veya tüzel kişidir. Tacir ve esnaflar da aynı zamanda alıcı konumundadır.
Hizmet sağlayıcı; elektronik ticaret faaliyetinde bulunan gerçek ya da tüzel kişidir. Örneğin, kendi internet sitesi veya üçüncü kişiler tarafından işletilen e-ticaret platformları üzerinden mal veya hizmet satanlar, bu anlamda hizmet sağlayıcı konumundadır.
Aracı hizmet sağlayıcı; başkalarına ait iktisadî ve ticari faaliyetlerin yapılmasına elektronik ticaret ortamını sağlayan gerçek ve tüzel kişidir. Aracı hizmet sağlayıcılar, hizmet sağlayıcı tarafından hazırlanan içerikleri alıcılara göndermektedir. Buna göre, firmalara dışarıdan çağrı merkezi hizmeti sağlayan veya üçüncü kişilerin mal veya hizmetlerini satabilecekleri e-ticaret platformlarını işleten şirketler, aracı hizmet sağlayıcı konumundadır.
Ticari elektronik ileti göndermek üzere İYS’ye kaydolan gerçek ve tüzel kişiler, kural olarak öncelikle alıcıların onayını almalıdır.
İYS kaydını tamamlamış gerçek ve tüzel kişiler, bir alıcısına, ticari elektronik ileti göndermeden önce kural olarak alıcısının onayını almalıdır. Ayrıca gönderilecek ticari elektronik iletilerin içeriği de alıcıdan alınan bu onaya uygun olmalıdır. Alıcılardan alınacak bu onaylar, İYS üzerinden veya yazılı olarak veya diğer elektronik iletişim yöntemleriyle temin edilebilecektir.
Öte yandan, ticari ileti göndermeden önce alıcının onayının alınması zorunluluğunun istisnaları bulunmaktadır:
Alıcının kendisiyle iletişime geçilmesi amacıyla iletişim bilgilerini vermesi hâlinde, temin edilen mal veya hizmetlere ilişkin değişiklik, kullanım ve bakıma yönelik ticari elektronik iletiler için ayrıca onay alınmayacaktır. Bu halde İYS üzerinden alıcının ret hakkını kullanıp kullanmadığına ilişkin kontrol yapılmayacaktır.
Devam eden abonelik, üyelik veya ortaklık durumu ile tahsilat, borç hatırlatma, bilgi güncelleme, satın alma ve teslimat veya benzeri durumlara ilişkin bildirimleri içeren iletiler ile hizmet sağlayıcıya ilgili mevzuatla getirilen bilgi verme yükümlülüğü durumlarında önceden onay alınması zorunlu değildir. Ancak bu tür bildirimlerde herhangi bir mal veya hizmet özendirilemeyecek veya bunların tanıtımı yapılamayacaktır. Bu halde İYS üzerinden alıcının ret hakkını kullanıp kullanmadığına ilişkin kontrol yapılmayacaktır.
Tacir veya esnaf olan alıcıların elektronik iletişim adreslerine gönderilen ticari elektronik iletiler için önceden onay alınması zorunlu değildir. Bu halde ileti gönderilmesinden önce tacir veya esnaf olan alıcıların elektronik iletişim adresleri hizmet sağlayıcı tarafından İYS’ye kaydedilecek ve İYS üzerinden alıcıların ret hakkını kullanıp kullanmadığı kontrol edilecektir. Tacir ve esnafların reddetme hakkını kullanması halinde tacir ve esnaflara, onayları alınmadan ticari elektronik ileti gönderilemeyecektir.
Sermaye piyasasına ilişkin mevzuat uyarınca aracılık faaliyetinde bulunan şirketlerce müşterilerine bilgilendirme amaçlı gönderilen ticari elektronik iletiler için onay alınması zorunlu değildir. Bu halde İYS üzerinden alıcının ret hakkını kullanıp kullanmadığına ilişkin kontrol yapılmayacaktır.
Alıcıların ticari elektronik ileti almayı reddetme hakkı bulunmaktadır.
Alıcılar tercihlerine bağlı olarak hiçbir gerekçe göstermeksizin ticari elektronik ileti almayı reddedebilmektedirler. Alıcılar reddetme hakkını yazılı veya her türlü elektronik iletişim aracıyla veya İYS üzerinden kullanabilmektedirler. Hizmet sağlayıcılar, alıcılar tarafından kendilerine iletilen ret bildirimlerini üç iş günü içinde İYS’ye bildirmekle yükümlüdür ve bir alıcının ticari elektronik iletiyi almayı reddettiğine ilişkin talebinin kendilerine ulaşmasını müteakip üç iş günü içinde o alıcıya ticari elektronik ileti göndermeyi durdurmak zorundadır.
Hizmet sağlayıcılar elektronik ticaret ve elektronik ileti gönderimine ilişkin mevzuat kapsamında aşağıda sıralanan özel yükümlülüklere tabidir.
Hizmet sağlayıcı,
E-ticaret mevzuatı kapsamında alıcılardan gerekli onayları alır,
ticari elektronik ileti gönderirken alıcının onayına ve ilgili mevzuat kapsamındaki düzenlemelere uygun hareket eder,
İYS’ye kaydolur ve alıcılardan aldığı onayları İYS’ye yükler,
onay kayıtlarını, onayın geçerliliğinin sona erdiği tarihten, ticari elektronik iletilere ilişkin diğer kayıtları ise kayıt tarihinden itibaren üç yıl süreyle saklar. Talep edilmesi halinde bu kayıtları Ticaret Bakanlığı’na sunar, ve
yapılan bir şikayetle ilgili olarak ticaret il müdürlüğü tarafından talep edilen bilgi ve belgeleri, bu talebin tebliğinden itibaren on beş gün içinde teslim etmekle yükümlüdür.
Aracı Hizmet sağlayıcılar elektronik ticaret ve elektronik ileti gönderimine ilişkin mevzuat kapsamında aşağıda sıralanan özel yükümlülüklere tabidir.
Aracı hizmet sağlayıcı;
Elektronik ileti gönderimine ilişkin mevzuat kapsamında hizmet sağlayıcı için öngörülen yükümlülüklerin ifasına yönelik teknik imkân tanır,
ticari elektronik ileti gönderimine ilişkin sistemini İYS ile uyumlaştırır (Bu yükümlülük elektronik posta yoluyla gönderilen ticari elektronik iletilere uygulanmaz.),
İYS’ye kaydolmayan hizmet sağlayıcılara ait ticari elektronik iletilerin gönderimini başlatmaz (Bu yükümlülük elektronik posta yoluyla gönderilen ticari elektronik iletilere uygulanmaz.),
hizmet sağlayıcının talimatı doğrultusunda ticari elektronik ileti gönderimine başlamadan önce İYS üzerinden alıcıların onayının olup olmadığını kontrol eder ve İYS üzerinde onayı bulunmayan alıcılara ileti gönderimini başlatmaz (Bu yükümlülük elektronik posta yoluyla gönderilen ticari elektronik iletilere uygulanmaz.),
hizmet sağlayıcının tacir ve esnaflara ticari elektronik ileti gönderilmesine ilişkin istisna hariç olmak üzere onay alınması gerektiği kuralının istisnasını teşkil eden hallerde ileti gönderiminde bulunmak istemesi halinde hizmet sağlayıcıdan bu yönde beyan alır (Bu yükümlülük elektronik posta yoluyla gönderilen ticari elektronik iletilere uygulanmamaktadır.),
alıcıların abonelik hattını kapatması halinde İYS’ye bu durumu bildirir,
onay kayıtlarını, onayın geçerliliğinin sona erdiği tarihten, ticari elektronik iletilere ilişkin diğer kayıtları ise kayıt tarihinden itibaren üç yıl süreyle saklar. Talep edilmesi halinde bu kayıtları Ticaret Bakanlığı’na sunar,
yapılan bir şikayetle ilgili olarak ticaret il müdürlüğü tarafından talep edilen bilgi ve belgeleri, bu talebin tebliğinden itibaren on beş gün içinde teslim etmekle yükümlüdür, ve
şikâyet başvurularına konu iletilere ilişkin bilgi ve belge taleplerini İYS üzerinden on beş gün içinde yanıtlar (Bu yükümlülük elektronik posta yoluyla gönderilen ticari elektronik iletilere uygulanmaz).
Alıcılardan alınan onaylar ve ret bildirimleri İYS’ye kaydedilmelidir.
Halihazırda hizmet sağlayıcılar tarafından alınmış olan onaylar, Ticaret Bakanlığı’nın e-ticaret bilgi platformunda yapmış olduğu duyuru uyarınca 1 Eylül 2020 tarihine kadar İYS’ye aktarılmalıdır. Bu tarih itibarıyla İYS’ye aktarılmayan onaylar geçersiz kabul edilecektir.
1 Eylül 2020’den sonra, alıcılara onayları İYS üzerinden kontrol etmesi ve ret beyanında bulunması için 1 Aralık 2020 tarihine kadar süre verilecek ve alıcılar, İYS’ye kaydedilen onayları 1 Aralık 2020 tarihine kadar kontrol edecektir. Bu sürenin bitiminden sonra gönderilen ve ret beyanında bulunulmamış olan ticari elektronik iletiler onaylı kabul edilir.
SONUÇ:
Ticari elektronik ileti göndermek isteyen gerçek ve tüzel kişiler, ticari elektronik ileti göndermeden önce İYS’ye kaydolmalı ve kural olarak alıcıların onayını almalıdır. Ancak onay alınması kuralının da istisnaları bulunmaktadır. Bununla birlikte alıcılar daha önceden onay vermiş olsalar dahi istediklerinde hiçbir gerekçe göstermeksizin ticari elektronik ileti almayı reddedebilmektedirler.
Alıcıların onayının alınması yükümlülüğüne ek olarak hizmet sağlayıcılar ve aracı hizmet sağlayıcılar elektronik ticaret ve elektronik ileti gönderimine ilişkin mevzuat kapsamında onayların İYS’ye kaydedilmesi, kayıtların saklanması, talep edilen bilgi ve belgelerin temin edilmesi gibi bazı yükümlülüklere tabidir.
Hizmet sağlayıcılar, halihazırda almış oldukları onayları 1 Eylül 2020 tarihine kadar İYS’ye aktarmalıdır. Alıcılar 1 Eylül 2020’den sonra 1 Aralık 2020 tarihine kadar İYS’ye kaydedilen onayları kontrol edecek ve ret beyanında bulunacaktır. Bu sürenin bitiminden sonra gönderilen ve ret beyanında bulunulmamış olan ticari elektronik iletiler onaylı kabul edilir.
Yukarıdaki metin bilgilendirme amaçlı olup, hukuki tavsiye niteliğinde değildir.
