Sağlık Hi̇zmetleri̇nde Tanıtım ve Bi̇lgi̇lendi̇rme Faali̇yetleri̇ne İli̇şki̇n Esaslar Beli̇rlendi
T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından 29.07.2023 tarihli ve 32263 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Sağlık Hizmetlerinde Tanıtım ve Bilgilendirme Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik (“Yönetmelik”) ile Türkiye’de faaliyet gösteren tüm sağlık kurum, kuruluş, müesseseleri ve uluslararası sağlık turizmi aracı kuruluşlarını yakından ilgilendiren düzenlemeler yapıldı.
Yazar: Av. Nilgün Gonca Deveci, Av. İpek Açıkgöz, Stj. Av. Doğukan Menderes
Tarih: 09.10.2023
Kapsam
Yönetmelik kapsamında, T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından verilen izin, uygunluk belgesi veya ruhsat ile faaliyet gösteren tüm sağlık kurum, kuruluş, müesseseleri ve uluslararası sağlık turizmi aracı kuruluşları tarafından yapılan tanıtım ve bilgilendirme faaliyetleri ile sağlık hizmet sunumu alanında yetkisi, izni ya da ruhsatı bulunmayan kişi, kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan tanıtım ve bilgilendirme faaliyetleri düzenlenmiştir.
Reklam
Yönetmelik madde 4/1(d) uyarınca, reklam, “sağlık alanındaki özel sağlık tesisleri, sağlık hizmet sunumu veya tıp meslekleri ile bağlantılı olarak; bir ürün veya hizmete talep yaratmak veya talebi artırmak ve kişileri ikna etmek amacıyla herhangi bir mecrada yazılı, görsel, işitsel ve benzeri yollarla gerçekleştirilen ticari amaçlı pazarlama iletişimi niteliğindeki duyuruları” ifade etmektedir.
Bu kapsamında, Yönetmelik uyarınca metnimizin devamında bahsedeceğimiz üzere Yönetmelik ile sınırları belirlenmiş tanıtım ve bilgilendirme faaliyetlerine izin verilmiş olup; Sağlık hizmetleri sunumunda açık ya da örtülü reklam yapılması ve yaptırılması açıkça yasaklanmıştır.
Tanıtım ve Bilgilendirme Faaliyetleri
Yine, Yönetmelik madde 4/1(g)’de, tanıtım ve bilgilendirme faaliyetleri ise, “özel sağlık tesisleri için hasta kabul ve tedavi edilen uzmanlık dalları, adres ve iletişim bilgileri ile hizmet verilen sağlık alanıyla ilgili sağlığı koruyucu ve geliştirici nitelikteki bilgileri, hekimler için ise mesleki ve akademik unvanı ile 1219 sayılı Kanunda belirlenen ana dal ve yan dal uzmanlıklarını, muayene gün ve saatlerini, hasta kabul ettiği zaman ve mahal bilgisini ve sunmaya yetkili oldukları sağlık hizmetiyle ilgili sağlığı koruyucu ve geliştirici nitelikteki bilgileri içeren; yanıltıcı ve aldatıcı olmayan, insan sağlığını tehlikeye düşürmeyen, talep ve haksız rekabet ortamı yaratmayan ve reklam tanımı kapsamına girmeyen faaliyetler,” olarak tanımlanmıştır.
Tanıtım ve Bilgilendirme Faaliyetleri Yapılabilmesi Uyulması Gereken Kurallar
Sağlık hizmetlerine ilişkin tanıtım ve bilgilendirme faaliyetleri, yalnızca konusunda hukuken yetkili sağlık meslek mensupları tarafından yapılabileceklerdir.
Genel ahlaka, tıbbi deontoloji ve meslek etiği kurallarına uygun olmalıdır.
Hasta tedavi ettiği uzmanlık dallarından başka hastaları kabul ve tedavi ettiği intibaını uyandırmamalıdır.
Halkı yanıltan, yanlış yönlendiren, kişi ve toplum sağlığını tehlikeye düşüren, talep ve haksız rekabet ortamı yaratmamalıdır.
Bilimsel ve klinik olarak kanıtlanmamış, yerleşik tıbbi metot haline gelmemiş, Bakanlıkça tıbbi işlem olarak tanımlanıp düzenlenmemiş tıbbi ve tedavi yöntemleri hakkında açıklamalara yer verilmemesi ve bu yönde kanaat oluşturmamalıdır.
Sağlık alanıyla ilgili sağlığı koruyucu ve geliştirici nitelikteki bilgiler ile sınırlı olmalıdır.
Ana dal ve yan dal uzmanlığı dışında uzmanlık unvanı kullanılmamalıdır.
Sağlık hizmetine yönelik teşekkür ilanında bulunduğuna dair izlenim oluşturacak faaliyetlerde bulunulmamalıdır.
Hastayı sağlık meslek mensubuna veya sağlık kuruluşuna doğrudan veya dolaylı biçimde yönlendirmemelidir.
Bilimsel terimler, araştırma sonuçları veya bilimsel yayınlardan yapılan alıntı ve istatistiki verileri gerçekte olduklarından farklı sonuçlar doğuracak biçimde sunulmamalıdır.
Sağlık hizmetine konu olan mal veya hizmetin diğerlerinden farklı ya da daha üstün olduğu algısı oluşturmamalıdır.
İnternet sitelerindeki bilgilendirmenin son güncelleme tarihi ile internet sitesi editörüne ulaşılabilecek iletişim bilgileri açıkça belirtmelidir.
Sağlık hizmetleri; özendirme, çekiliş ve hediye gibi pazarlama amaçlı sunulmamalıdır.
Sosyal sorumluluk projesinin kapsamında olduğu takdirde, süresi ve sadece projeden faydalanacak kişi veya kuruluşlar ile sınırlı olmalıdır.
Yukarıdakilerin yanı sıra, bilimsel, istatistiki ve haber niteliğindeki bilgi dağıtımı halleri hariç, organ ve doku alınması ve verilmesine ilişkin her türlü reklam, tanıtım ve benzeri etkinlikler tümüyle yasaklanmıştır.
Tanıtım ve Bilgilendirmelerde Görsel İçerik Kullanımı
Tanıtım ve bilgilendirme faaliyetleri kapsamda kullanılacak görsel içerikler aşağıdaki kurallara uygun olmalıdır:
Tedavinin etkilerini kıyaslayıcı ve talep oluşturan nitelikte öncesi ve/veya sonrası görselleri bulunmamalıdır.
Genel ahlak kurallarına aykırı, kamu sağlığı ile esenliğine tehdit oluşturan, kişi hak ve hürriyetlerini zedeleyen, hastanın özel ya da sosyal yaşamını istismar eden, toplumu endişeye sevk edici veya yanıltıcı biçimde görüntü ve ifadelere yer verilmemelidir.
Hastaya ait görsel içeriklerin kullanılabilmesi için açık rızasının alınması ve Hasta Hakları Yönetmeliğine uyulmalıdır.
Açık rıza alınırken Görsel İçerik Kaydetme ve İşleme Onam Formu kullanılmalıdır.
Görsel paylaşım izninin herhangi bir usul ve şarta bağlanmaksızın her zaman geri alınabilir.
Görüntü paylaşım izni vermeyen hastalara, tanı ve tedavi uygulamalarında ve alınacak bedellerde herhangi bir değişiklik olmayacağının bilgi ve güvencesi verilmelidir.
Görsel içeriklerinin kullanılması karşılığında hastaya herhangi bir ayrıcalık tanınmamalıdır.
Tanıtım ve bilgilendirmede kullanılacak video ve fotoğraflara ait ortamların, kullanılan tekniklerin gerçeğine aykırı olmamalı ve görsel içeriklerde işlem tarihi ve görselin görüntülendiği tarih belirtilmelidir.
Görsel içerikli paylaşımlar, sağlık tesisi veya ilgili sağlık meslek mensubunun yalnızca kendisi tarafından yapılmalıdır.
Paylaşılan görsel içerikler; yazılı, görsel basın, sosyal medya platformları, internet siteleri gibi mecralarda sponsorlu olarak ya da ücret verilerek yayınlatılmamalıdır.
Sağlık meslek mensubu veya sağlık kuruluşunun, diğer sağlık meslek mensuplarından veya sağlık kuruluşlarından daha üstün veya daha iyi olduğu izlenimini yaratılmamalıdır.
İdari Yaptırımlar
Yönetmelik hükümlerine aykırı olarak tanıtım ve bilgilendirme yapıldığının tespit edilmesi halinde uyarı, idari para cezası, faaliyet durdurma ve faaliyet izni iptali ile diğer ilgili mevzuat kapsamında çeşitli yaptırımlar uygulanabilecektir.
SONUÇ: Yönetmelik hükümleri yayımı tarihi olan 29.07.2023 tarihi itibarıyla yürürlüğe girmiş olup Türkiye’de faaliyet gösteren tüm sağlık kurum, kuruluş, müesseseleri ve uluslararası sağlık turizmi aracı kuruluşlarının Yönetmelik ile belirlenen esaslara uygun davranması gerekmektedir.
Yukarıdaki metin bilgilendirme amaçlı olup, hukuki tavsiye niteliğinde değildir.
