Motorlu Araçlar İçin Ödenen Ön Ödemelerin (Kaparo) İadesi Gerekir
Motorlu Araç satışında satış işlemi yapılmadan önce satıcı tarafından alıcıdan alınan ön ödemenin (kaparo vs.) satış işlemi gerçekleşmediği takdirde alıcıya iade edilmesi gerekir.
Yazar: Av. Mehmet Ozan Taştan; Av. Fatih Mert Çelik
Tarih 29.12.2023
Günümüzde artık birçok otomobil üreticisi satış bayilerini kapatıp araç satışlarını online store adı verilen online satış platformundan yapmaktadır.
Motorlu araç satış sürecinde uygulamada taraflar arasında yapılan sözleşmeye bağlanmayı güvence altına almak amacıyla satıcı tarafından alıcıdan kapora adı altında ön ödeme talep edilebilmektedir. Alıcının herhangi bir nedenle aracı almaktan vazgeçmesi durumunda satıcı tarafından yapılan ödeme alıcıya iade edilmemektedir. Sözleşmede bu ön ödemenin iade edilmeyeceğine ilişkin hükümler ise geçersizdir.
1. Motorlu Araç Satış Sözleşmesinin Geçerliliği
Karayolları Trafik Kanunu’nun (“KTK”) Araçların satış, devir ve tescili ile bu işlemlerle ilgili yetki ve sorumluluk kenar başlıklı 20. Maddesinde motorlu taşıt satış sözleşmesinin noterlikçe yapılması gerektiği düzenlenmiştir.
Yine Türk Borçlar Kanunu’nun (“TBK”) Ön sözleşme kenar başlıklı 29. Maddesinde ön sözleşmenin geçerliliğinin ileride yapılacak sözleşmenin şekline tabi olduğu düzenlenmiştir.
Motorlu taşıt sözleşmesinin noterlikçe yapılması gerektiği için ön sözleşme de aynı şekilde noterlikçe yapılmalıdır. Dolayısıyla, noter huzurunda yapılmayan motorlu araç satış sözleşmeleri geçersizdir.
Bu durumda tesla örneğinde taraflar arasında akdedilen Motorlu Araç Rezervasyon Sözleşmesi de geçersizdir.
2. Satıcı tarafından alınan “kapora”nın hukuki karşılığı
Her ne isim altında olursa olsun alıcı ve satıcının katılımı ile noter huzurunda yapılmayan motorlu araç satış sözleşme ve ön sözleşmeler geçersizdir. Alıcı tarafından işbu geçersiz sözleşmeye dayanılarak satıcıya ödenen ön ödemelerde bu sebeple sebepsiz zenginleşme oluşturur. Bu nedenle iade edilmesi gerekmektedir. Nitekim Yargıtay’ın da yerleşik içtihadı da bu doğrultudadır.
“2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 20/d maddesi “Tescil edilmiş araçların her çeşit satış ve devirleri, satış ve devri yapılacak araçtan dolayı motorlu taşıtlar vergisi, gecikme faizi, gecikme zammı, vergi cezası ve trafik idari para cezası borcu bulunmadığının tespit edilmesi ve taşıt üzerinde satış ve/veya devri kısıtlayıcı herhangi bir tedbir veya kayıt bulunmaması halinde, araç sahibi adına düzenlenmiş tescil belgesi veya trafik tescil kayıtları esas alınarak noterler tarafından yapılır. Noterler tarafından yapılmayan her çeşit satış ve devirler geçersizdir.” hükmünü içermektedir. Bu hüküm gereğince taraflar arasında adi yazılı olarak düzenlenen “oto ön satış sözleşmesi”nin geçersiz olduğu tartışmasızdır. Şekil eksikliğinden dolayı ya da yasaca öngörülen başka nedenlerle (Örneğin, yasaya veya ahlaka aykırılık gibi) geçersiz olan sözleşmeler, tarafları yönünden herhangi bir hak ve borç doğurmazlar; bu nedenle de, geçersiz bir sözleşmenin tarafları, o sözleşmeyle yükümlendikleri edimleri yerine getirmekten kaçınabilirler; sözleşmenin karşı tarafı da, o edimin ifasını isteyemez. Böyle bir sözleşme, taraflarına sadece aldıklarını karşı tarafa geri vermek yükümlülüğü getirir.” (Yargıtay 13. Hukuk Dairesi, 24.09.2013 tarihli ve 2013/12699 E., 2013/22588 K. sayılı kararı)
Ancak satıcı, sözleşmenin ifa edileceğine güvenerek yaptığı makul masrafların ön ödemeden düşülebilir.
SONUÇ: Motorlu araç satış sürecinde, tarafların katılımı ile noterde satış sözleşmesi yapılmadan önce her ne ad adı altında olursa olsun (kapora vs) satıcı tarafından alıcıdan alınan ön ödeme şekil şartı eksikliği nedeniyle geçersiz olmasından dolayı hukuki sebepten yoksundur. Bu itibarla sebepsiz zenginleşme oluşturur. Bu nedenle alıcının aracı almaktan vazgeçmesi halinde iade edilmelidir.
Yukarıdaki metin bilgilendirme amaçlı olup, hukuki tavsiye niteliğinde değildir.
