Tarih: 13.04.2022

---

6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun (“Kanun”) 444. ile 447. maddelerinde rekabet yasağı hükümleri düzenlenmiştir. 4857 sayılı İş Kanunu’nda rekabet yasağı ile ilgili bir düzenleme bulunmamaktadır. 

1. Fesih Sonrası Rekabet Yasağına İlişkin Sözleşmelerin Şekil ve İçeriği

Fesih sonrası rekabet yasağı sözleşmesi; işçinin iş sözleşmesi sona erdikten sonra, belirli bir faaliyet alanında, belirli bir coğrafi bölgede, belirli bir zaman dilimi içerisinde, işverenle rekabet ilişkisi içine girmemeyi taahhüt ettiği sözleşmedir.

Rekabet yasağına ilişkin sözleşmeler yazılı şekilde yapılmalıdır. Bu sözleşme; iş sözleşmesine bir hüküm konularak yapılabileceği gibi, mevcut iş akdine bir ek protokol ile de yapılabilir.

Rekabet sözleşmesinin geçerli olabilmesi için işverenin korunmaya değer haklı menfaatinin varlığı aranır. 

Bu konu, Kanunun 444. maddesinin ikinci fıkrasında, “rekabet yasağı kaydı, ancak hizmet ilişkisi isçiye müşteri çevresi veya üretim sırları ya da işverenin yaptığı işler hakkında bilgi edinme imkânı sağlıyorsa ve aynı zamanda bu bilgilerin kullanılması, işverenin önemli bir zararına sebep olacak nitelikteyse geçerlidir.” şeklinde düzenlenmiştir

2. Rekabet Yasağının Sınırları

Rekabet yasağı sözleşmesine yer bakımından sınırlama getirilmesi zorunludur. Söz konusu yer sınırı. Yer sınırlaması; 

• Bir coğrafi bölge veya şehir olabileceği gibi işverenin faaliyet alanı olarak da belirlenebilir,

• İşin türü bakımından sınırlama işverenin faaliyet alanını aşmamalı ve iş sözleşmesinin sona erdiği tarihe göre belirlenmelidir, ve

• İşverenin tüm faaliyet alanı ile değil, işçinin yapmakla görevli olduğu işle doğrudan ilgili olanları kapsayacak şekilde getirilmelidir.

Kanunun 445. maddesi uyarında rekabet yasağı sözleşmesinin süresi özel durumlar ve koşullar dışında iki yılı aşamaz. Özel durumlardaki süre istisnasına örnek olarak işçinin üst seviyede bir yönetici olması, işverenin üretim usullerinde uygulanacak teknik ve endüstriyel sırlarına sahip olması gibi durumlar verilebilir.

Aşırı nitelikteki rekabet yasağı sözleşmeleri kendiliğinden geçersiz olmaz. Kanunun 445. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca hâkim tarafından yer, zaman ve konu bakımından sınırlandırılabilir.   

3. Rekabet Yasağı Sözleşmesine Aykırı Davranışın Yaptırımı ve İşverenin Zararının Tazmini

Kanunun 446. maddesi uyarınca rekabet yasağına aykırı davranan işçi, işverenin uğradığı zararı gidermekle yükümlüdür. Zararı ispat yükü işverendedir. Söz konusu zarar kazanç kaybı veya fiili zarar olabilir. 

İşvereni zarara uğratan ihlal, işçinin yanında çalıştığı yeni işverence yapılmış bir haksız rekabet oluşturursa, meydana gelen zarardan işçi ile yeni işveren müteselsilen sorumlu tutulabilir.

4. İşçinin Cezai Şart Ödemesi ve Cezai Şartın Tenkisi

Rekabet yasağına aykırı davranış bir cezai şarta bağlanmışsa işçi sözleşmede yazılı cezai şartı ödeyerek rekabet yasağına ilişkin taahhüdünden kurtulabilir. 

İşverenin cezai şartı talep edebilmesi için, zararını ispat etmesine gerek yoktur. İşveren, sadece rekabet yasağı oluşturan ihlalin varlığını ispatlamakla yetinebilir.

İşverenin cezai şartı aşan bir zararı varsa, işverenin bu zararı ispat etmesi halinde işçi ayrıca bu zararı ödemekle de yükümlüdür. 

Sözleşmede öngörülen cezai şartın aşırı derecede yüksek olması halinde hâkimin cezai şartı indirme (tenkis) yetkisi vardır. Örneğin; 12 aylık ücret tutarında belirlenen cezai şartların, ½ ila ¾ oranında tenkis edildiği Yargıtay kararları mevcuttur. Cezai şartın tenkisinde, işçinin ekonomik durumu, ödeme gücü, cezai şartın işçinin ekonomik mahvına yol açıp açmayacağı, işverenin rekabet yasağı karşısında herhangi bir yükümlülük altına girmemesi gibi olgular dikkate alınır.

5. Rekabet Yasağının Sona Ermesi

Rekabet yasağı aşağıdaki hallerde sona erer:

• ​​​​​​Sözleşmede öngörülen sürenin dolması,

• İşverenin söz konusu yasağı sürdürmesinde gerçek bir yararı olmadığının belirlenmesi, (TBK md. 447/1)

• İşverenin haklı bir neden olmaksızın iş akdini feshetmesi, (TBK md. 447/2)

• İşçinin iş sözleşmesini, işverene yüklenebilen bir nedenle feshetmesi. (TBK md. 447/2)

Örneğin; işverenin işçinin ikramiye, prim, fazla çalışma, hafta tatili, genel tatil ücretlerini, yakacak ve giyecek yardımını ödemediği veya geç ödediği durumlarda işçi iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir ve bu durumda rekabet yasağı sona erer.

SONUÇ:

• Rekabet yasağına ilişkin sözleşmeler yazılı şekilde yapılmalı ve belirli bir alan ve işçinin yaptığı işle sınırlanmalıdır,

• İşçinin yeni işvereni nedeniyle ile bir haksız rekabet oluşması halinde meydana gelen zarardan işçi ile yeni işveren sorumlu tutulabilecektir,

• Rekabet yasağına aykırı davranış bir cezai şarta bağlanmışsa cezai şart ödenerek rekabet yasağına ilişkin taahhütten kaçınılabilir,

• Cezai şartın aşırı derecede yüksek olması halinde hâkimin cezai şartı indirme (tenkis) yetkisi vardır,

• İş sözleşmesinin işveren tarafından haklı nedenle feshi veya işçi tarafından haklı nedenle feshi halinde rekabet yasağı sona erecektir.

---

Yukarıdaki metin bilgilendirme amaçlı olup, hukuki tavsiye niteliğinde değildir.