Analık İzni veya Ücretsiz İzin Sonrası Yapılacak Kısmi Süreli Çalışmalar
2016 yılı sonunda yayınlanan yönetmelikle, çalışanların analık izni veya ücretsiz izin sonrası kısmi çalışma hakları düzenlendi. Yeni yönetmelik, hem çalışanlar hem işverenler için önemli hüküm ve yükümlülükler içeriyor.
Yazar: Av. Haşmet Ozan Güner
Tarih: 01.01.2017
Analık İzni Veya Ücretsiz İzin Sonrası Yapılacak Kısmi Süreli Çalışmalar Hakkında Yönetmelik, 08.11.2016 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. İlgili yönetmeliğin özetini aşağıda bulabilirsiniz.
Analık İzin Hakkı
• Analık izni kadın işçiye doğum nedeniyle çalışamadığı süre için verilen izindir. Analık izninin bitiminden itibaren işçinin isteğiyle verilen izne ücretsiz izin denir.
• Kadın işçi kural olarak doğumdan önceki 8 ve doğumdan sonraki 8, toplam 16 hafta çalıştırılmaz.
• Çoğul gebelik (İkiz, üçüz...) halinde doğumdan önce verilen 8 haftalık izin süresini 2 hafta daha eklenip 10 hafta olarak kullandırılır.
• İşçi sağlık durumunun iyi olduğunu raporla belgeleyip işe devam edebilir. Böylelikle doğum öncesi kullanmadığı izinler doğum sonrasına eklenir. Kişinin erken doğum yapması halinde de kullanamadığı izin süreleri doğum sonrası kullandırılır.
• Doğumda veya doğum sonrasında anne ölürse kalan izin babaya kullandırılır.
• 3 yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birine çocuk aileye teslim edildikten itibaren 8 haftalık analık izni kullandırılır.
• Analık izninde verilen süreler doktor raporu ile artırılabilir.
Çalışma Süresinin Yarısı Kadar Ücretsiz İzin Hakkı
• Analık izninin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla işçi isterse birinci doğumda altmış gün, ikinci doğumda yüz yirmi gün, sonraki doğumlarda ise yüz seksen gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilir.
• Bu izin üç yaşından küçük çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçiye de verilir.
• İznin kullanılabilmesi için çocuğun yaşıyor olması gereklidir.
• Çoğul doğum halinde bu sürelere otuzar gün eklenir. (1. Doğumda 60+30=90, 2. Doğumda 120+30=150 gün gibi)
• Çocuk engelli ise izin 360 gün olarak uygulanır.
• Ücretsiz izin kullanan kadın işçiye ayrıca süt izni verilmez.
Altı Aya Kadar Ücretsiz İzin Hakkı
• Kadın işçi isterse analık izni bittikten sonra 6 aya kadar ücretsiz izin kullanabilir. Bu izin evlat edinme halinde eşlerden birine de verilir.
• Bu izin türü yıllık ücretli izin hakkı hesabında dikkate alınmaz. (Yıllık izin süresi bu ücretsiz izinden etkilenmez.)
Kısmi Süreli Çalışmanın Süresi, Şekli ve Şartları
• İşçi analık izni veya kullandıysa ücretsiz izninin bitiminden itibaren çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ayın başına kadar (örneğin 2016 Eylülde okul çağı başlıyorsa Ekim ayının başına kadar) herhangi bir zamanda kısmi süreli çalışma talep edebilir.
• İşçi kısmi süreli çalışmak istediği tarihten en az bir ay önce yazılı talepte bulunmalıdır. Eşinin çalıştığını da belgelemelidir. Kural olarak eşi çalışmayan kişi kısmi süreli çalışma hakkına sahip değildir.
• Usulüne uygun olarak verilen talep işveren tarafından en geç bir ay içinde karşılanır.
• İşveren işçiye talebin karşılandığını yazılı olarak bildirir.
• İşverenin süresi içinde talep dilekçesine cevap vermemesi halinde talep işçinin dilekçesinde belirttiği tarihten itibaren geçerlilik kazanır.
• İşçi belirtilen tarihte işe başlarsa kısmi çalışma talebi geçerli fesih nedeni sayılmaz.
• Kısmi çalışma, kural olarak işverenin onayına tabi değildir. Ancak; (a) Özel sağlık kuruluşlarında ilgili mevzuat uyarınca mesul müdür, sorumlu hekim, laboratuvar sorumlusu ve sağlık hizmetinden sayılan işlerde tam zamanlı çalışması öngörülenler tarafından yerine getirilen işlerde, (b) Nitelikleri dolayısıyla sürekli çalıştıkları için durmaksızın birbiri ardına postalar hâlinde işçi çalıştırılarak yürütülen sanayiden sayılan işlerde, (c) Nitelikleri dolayısıyla bir yıldan az süren mevsimlik, kampanya veya taahhüt işlerinde ve (ç) İş süresinin haftanın çalışma günlerine bölünmesi suretiyle yürütülmesine nitelikleri bakımından uygun olmayan işlerde kısmı çalışma ancak işverenin onayı ile yapılabilir.
• Toplu iş sözleşmelerinde kısmi çalışma yapılabilecek işler taraflarca belirlenebilir.
Tam Süreli Çalışmaya Geçiş
Kısmi süreli çalışan kişi tam çalışmaya dönmek yerine iş akdini feshederse onun yerine çalışan kişinin iş sözleşmesi yazılı onayı olması halinde fesih tarihinden itibaren belirsiz ve tam süreli iş sözleşmesine dönüşür.
Yukarıdaki metin bilgilendirme amaçlı olup, hukuki tavsiye niteliğinde değildir.
